Główny Inspektorat Ochrony Środowiska opublikował raport przedstawiający zanieczyszczenie powietrza w polskich miastach rakotwórczymi i mutagennymi związkami. Rybnik zajął w tym niechlubnym rankingu czwarte miejsce.
Raport opisuje zanieczyszczenie wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi (WWA) w roku 2014. Stan zanieczyszczenia powietrza w Polsce wyłaniający się z raportu jest zatrważający. Na 98% stacji pomiarowych norma rocznego stężenia dla benzo[a]pirenu (BAP), uznawanego za wskaźnik zanieczyszczenia wszystkimi WWA, została przekroczona. Największe zanieczyszczenie powietrza tymi związkami odnotowano w miastach południowej i centralnej Polski. Na niektórych ze stacji pomiarowych średnie roczne stężenie wyniosło 1700 % normy.
Benzo(a)piren to wyjątkowo niebezpieczny, rakotwórczy i mutagenny związek. Długoletnie badania profesora Jędrychowskiego polegały na badaniu wpływu wysokich stężeń BaP na kobiety w ciąży w Krakowie. Wyniki okazały się zatrważające i dowiodły, że ze względu na narażenie wysokimi stężeniami BaP dzieci w Krakowie rodzą się z mniejszym obwodem głowy, mają mniejszą wagę urodzeniową, a w wieku późniejszym wykazują mniejszą odporność organizmu na choroby oraz obniżony iloraz inteligencji w skali IQ.
Okazuje się, że wbrew powszechnej opinii, to nie największe miasta i metropolie w Polsce charakteryzują się najgorszą jakością powietrza. Wynika to z faktu, że to w małych miastach częściej stosowane jest ogrzewanie budynków paliwami złej jakości wykorzystujące piece i kotły nie spełniające żadnych norm. To właśnie spalanie paliw stałych (węgla i drewna) w domowych piecach i kominkach jest głównym źródłem rakotwórczych WWA. Według szacunków Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE) aż 87% unoszących się w powietrzu rakotwórczych cząsteczek WWA pochodzi z domowych palenisk i związane jest z ogrzewaniem budynków. Dla porównania: z koksowni pochodzi 9% zanieczyszczeń WWA, a z transportu tylko 2%.
Miasta o najgorszym powietrzu
Miastem o największym zanieczyszczeniu powietrza jest Nowa Ruda w woj. dolnośląskim, gdzie zanotowano rekordową wartość stężenia BAP – 17.0 ng/m3! W tej miejscowości w pierwszej połowie stycznia 2014 roku dopuszczalne stężenia zanieczyszczenia przekroczone były aż 60-krotnie!
Jeśli chodzi o województwa, to najgorzej jest w małopolskim, gdzie średnie roczne stężenie BAP wynosiło w miastach aż 7,47 ng/m3. Co ciekawe, województwo łódzkie ma gorsze powietrze niż śląskie, chociaż w obydwu normy zostały przekroczone (Odpowiednio 7,18 ng/m3 i 6,58 ng/m3). Dla przypomnienia – norma zanieczyszczenia to 1 ng/m3.
15 najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce (średnioroczny poziom B[a]P) – norma 1 ng/m3
1. Nowa Ruda – 17 ng/m3
2. Opoczno – 15 ng/m3
3. Nowy Targ – 15 ng/m3
4. Rybnik – 12 ng/m3
5. Sucha Beskidzka – 11 ng/m3
6. Proszowice – 10,0 ng/m3
7. Nowy Sącz – 10,0 ng/m3
8. Tomaszów Mazowiecki – 9,8 ng/m3
9. Godów – 9,6 ng/m3
10. Zakopane – 9,1 ng/m3
11. Brzeziny – 9,1 ng/m3
12. Miechów – 9,0 ng/m3
13. Zabrze – 8,7 ng/m3
14. Rabka Zdrój – 8,1 ng/m3
15. Otwock – 8,0 ng/m3 *
Miasta o najczystszym powietrzu
Według danych Państwowego Monitoringu Środowiska jedynym miastem spełniającym normy jakości powietrza jest Słupsk (0.99 ng/m3). Najlepsze pod względem czystości powietrza są miasta w woj. podlaskim (średnia 1,94 ng/m3) Nieco gorzej jest w woj. pomorskim (średnia 2,44 ng/m3)i warmińsko -mazurskim (średnia 2,68 ng/m3). Warto zwrócić uwagę, że powietrze w województwach uchodzących za najczystsze w Polsce ponad dwukrotnie przekracza normy czystości.
15 miast o najczystszym powietrzu (średnioroczny poziom B[a]P) – norma 1 ng/m3
1. Słupsk – 0.99 ng/m3
2. Działoszyn – 1,0 ng/m3
3. Liniewko – Kościerskie – 1,3 ng/m3
4. Gdynia– 1,4 ng/m3
5. Władysławowo – 1,6 ng/m3
6. Kwidzyn – 1,7 ng/m3
7. Koszalin – 1,7 ng/m3
8. Zamość – 1,8 ng/m3
9. Suwałki – 1,8 ng/m3
10. Gdańsk– 1,8 ng/m3
11. Szczecin – 1,9 ng/m
12. Olsztyn – 2,0 ng/m3
13. Leszno – 2,0 ng/m3
14. Lublin – 2,1 ng/m3
15. Białystok – 2,1 ng/m3 **
Polska jest niekwestionowanym liderem jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza benzo[a]pirenem. Średnie stężenie tej substancji dla całego kraju sięga 600% normy. W Czechach jest to 150% normy, na Słowenii około 120%. W większości krajów europejskich stężenia B[a]P pozostają w normie.